Eastfront in Poland

Poland and the Poles during World War I

Polish lands at the outbreak of the First World War

At the beginning of World War I Poland as a country didn’t exist. Polish territory from 1795 was scooped by three neighboring powers - the area of ​​present-day western and northern Poland was a part of Germany, southern Poland and today's western Ukraine belonged to the Austro-Hungarian Empire, and the present-central and eastern Poland was subordinated to Russia.

Zawiercie and its immediate surroundings were within the limits of the Russian occupation, although the Prussian and Austrian border did not run far - in the area of ​​urban Mysłowice and Sosnowiec there was located so called Triangle of Three Emperors, defining the point at which the boundaries of the partitioning powers touched. The proximity of the border meant that when in 1914 the First World War started, the zawierciański district became a place of violent fight between German troops and Austro-Hungarian and Russian armies. The front ran along the entire length of the German-Russian and Austro-Russian borders. As a result of the ongoing fight in 1914 and 1915, Russian troops were forced out of Polish lands. In 1915 the occupation of the area by the Germans and Austrians began.

The case of Polish independence. Polish soldiers in World War I

Polish political situation at the beginning of the First World War meant that soldiers of Polish nationality were in the German, Austrian, and Russian armies, which meant that the fights which carried on our lands were often offratricidal character. Polish soldiers in all three armies were often discriminated and persecuted because of their origin.

The outbreak of war in which the partitioning powers stood against each other, gave the Poles hope for independence. But among Polish politicians and military commanders there wasn’t compliance, which side we should support. Some activists - including Józef Pilsudski - decided to cooperate with Austria-Hungary. Already in 1914, Polish branches fighting alongside the Austrian army began to form. They were given the name of the Polish Legions, and their main creator and commander was Józef Pilsudski. Germans and Austrians, trying to propitiate the support of the Poles, filed false promises of reconstruction of the Polish state. In 1917, they demanded from the Polish soldiers submission an oath of allegiance to the emperor of Germany. When the Poles refused, Pilsudski was arrested.

But another group of Polish politicians (Roman Dmowski and Ignacy Jan Paderewski) tried to cooperate with the Entente. In 1917, in France Polish army was formed by immigrants, prisoners of war and volunteers. In recent years, it fought in the war on the side of the Entente. From the color of the uniforms it was called the Blue Army and its commander was Józef Haller.

Polska i Polacy w czasie I wojny światowej

Ziemie polskie w momencie wybuchu I wojny światowej

W chwili rozpoczęcia I wojny światowej Polska jako państwo nie istniała. Ziemie polskie od 1795 roku były zagarnięte przez trzy sąsiednie mocarstwa - obszar dzisiejszej zachodniej i północnej Polski znajdował się w granicach Niemiec, południowa Polska i dzisiejsza zachodnia Ukraina należały do Austro-Węgier, natomiast tereny obecnej centralnej i wschodniej Polski podporządkowane były Rosji.

Przebieg granic rozbiorowych na ziemiach polskich w 1914 r.

Zawiercie i jego najbliższe okolice znajdowały się w granicach zaboru rosyjskiego, choć granica pruska i austriacka przebiegały niedaleko - w rejonie miast Mysłowice i Sosnowiec ulokowany był tzw. Trójkąt Trzech Cesarzy, wyznaczający punkt, w którym stykały się granice państw zaborczych. Bliskość granicy sprawiła, że gdy w 1914 roku rozpoczęła się I wojna światowa, rejon zawierciański stał się miejscem gwałtownych walk między wojskami niemieckimi i austro-węgierskimi a armią rosyjską. Front przebiegał na całej długości granicy nimiecko-rosyjskiej i austriacko-rosyjskiej. W wyniku walk toczących się w 1914 i 1915 r. wojska rosyjskie zostały wyparte z ziem polskich. W 1915 roku rozpoczęła się okupacja tego obszaru przez Niemców i Austriaków.

Przebieg frontu wschodniego na ziemiach polskich w listopadzie 1914 r. (po lewej). Kalisz zniszczony w wyniku działań armii niemieckiej (po prawej).

Sprawa niepodległości Polski. Polscy żołnierze w czasie I wojny światowej

Sytuacja polityczna Polski w momencie rozpoczęcia I wojny światowej sprawiała, że żołnierze polskiej narodowości znaleźli się zarówno w armii niemieckiej, austriackiej, jak i rosyjskiej, co oznaczało, że walki prowadzone na naszych ziemiach niejednokrotnie miały bratobójczy charakter. Polscy żołnierze we wszystkich trzech armiach byli dyskryminowani i niejednokrotnie prześladowani ze względu na swoje pochodzenie.

Wybuch wojny, w której przeciwko sobie stanęły państwa zaborcze, dawał Polakom nadzieję na odzyskanie niepodległości. Wśród polskich polityków i dowódców wojskowych nie było jednak zgodności, po której stronie należy się opowiedzieć. Część działaczy - m.in. Józef Piłsudski - zdecydowała się na współpracę z Austro-Węgrami. Już w roku 1914 zaczęto formować polskie oddziały walczące u boku armii austriackiej. Otrzymały one nazwę Legionów Polskich, a ich głównym twórcą i dowódcą był Józef Piłsudski. Niemcy i Austriacy, próbując zjednać sobie poparcie Polaków, składali złudne obietnice odbudowy państwa polskiego. W 1917 r. od polskich żołnierzy zażądano złożenia przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu. Gdy Polacy odmówili, tworzone przez nich oddziały zostały rozwiązane a sam Piłsudski został aresztowany.

Inna grupa polskich polityków (Roman Dmowski, Ignacy Jan Paderewski) usiłowała jednak podjąć współpracę z ententą. W 1917 roku na terenie Francji sformowano polską armię - złożoną z emigrantów, jeńców wojennych i ochotników. W ostatnich latach wojny walczyła ona po stronie ententy. Od koloru mundurów nazwano ją Błękitną Armią, a jej dowódcą był Józef Haller.

Plakat zachęcający do wstąpienia do Błękitnej Armii

Odzyskanie niepodległości

Wycofanie się Rosji z I wojny światowej i jej rezygnacja z ziem polskich, rozpad cesarstwa austro-węgierskiego oraz klęska Niemiec oznaczały dla Polski długo oczekiwane odzyskanie niepodległości. Dzień podpisania kapitualcji przez Niemców i Austriaków - 11 listopada  - jest obchodzony w Polsce jako Święto Niepodległości.